होटल होटलमा शपथ खुवाउँदै हिँड्ने प्रदेश प्रमुख

मधेश प्रदेशको राजनीतिमा रमिता चलिरहेको छ । एउटा सरकार २२ दिनमा ढल्यो । अर्को सरकार होटलमै बन्यो । मुख्यमन्त्रीको शपथ, मन्त्रीहरुको शपथ सबै होटलमै भयो । त्यो पनि बिहान भालेको डाँको अगाडि नै ।

जेनजी आन्दोलनको रापताप नसकिँदै मधेशमा सत्ताको खेल सुरु भइसकेको थियो । जेनजी आन्दोलनलगत्तै मुख्यमन्त्री सतीशकुमार सिंहले राजीनामा दिएका थिए । 

माओवादी सत्ताको खेलमा नलाग्ने प्रतिवद्धता विपरीत प्रस्तुत भएपछि ९ सांसद भएको लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीका नेता जितेन्द्र सोनल मुख्यमन्त्री बने । 

उनले २२ कात्तिकमा विश्वासको मत लिन चाहे । १०७ सदस्यीय प्रदेशसभामा बहुमतका लागि ५४ सांसदको समर्थन चाहिन्थ्यो । तर अन्तिम समयमा माओवादीका दुई सांसदले मत नदिने भनेपछि उनको बहुमत नपुग्ने भयो । 

मुख्यमन्त्री सोनलले सहमति जुटाउन केही घण्टा समय लिन चाहन्थे । तर सभामुख रामचन्द्र मण्डलले सदनको कारबाही अगाडि बढाए । त्यसपछि मुख्यमन्त्री सोनलले फ्लोरबाटै राजीनामा दिएको घोषणा गरे । लगत्तै प्रदेश प्रमुखसमक्ष राजीनामा दिए ।

त्यसपछि प्रदेश प्रमुख सुमित्रा भण्डारीसँग दुईवटा विकल्प थियो । 

पहिलो : फेरि पनि बहुमतको मुख्यमन्त्री नियुक्तिका लागि समय दिने ।

दोस्रो : प्रदेशसभाको ठूलो दलको संसदीय दलको नेतालाई मुख्यमन्त्री नियुक्त गर्ने । 

प्रदेशमा दुई वा दुई भन्दा बढी दलको समर्थनमा मुख्यमन्त्री नियुक्त हुने सम्भावना सकिएकै थिएन । त्यसैले संविधानको धारा १६८ (२) अनुसार मुख्यमन्त्री नियुक्तिका लागि आह्वान गर्नु उपयुक्त हुन्थ्यो । 

तर प्रदेश प्रमुख भण्डारीले बहुमतको सरकार गठनका लागि आह्वान गरिनन् । राजनीतिक परामर्श गर्ने बताइन् ।

प्रदेशसभामा २५ सांसद भएको एमाले सबैभन्दा ठूलो दल हो ।

बहुमतको सरकार गठन गर्दा मुख्यमन्त्री आफ्नो दलले नपाउने देखेपछि एमालेले अल्पमतको सरकार बनाउन चाह्यो । 

कांग्रेस, जसपा नेपाल लगायतका ७ दलका नेताहरु भने बहुमतको सरकार गठनका लागि दबाव दिन पुगे । 

प्रदेश प्रमुखले संविधानअनुसार नै अगाडि बढ्ने आश्वासन दिइन् । तर उनीहरुले कार्यकर्तालाई सडकमा उतारे । प्रदेश प्रमुखको कार्यालय घेराउ गरे । प्रदेश प्रमुख भण्डारीले आफू कार्यालय बाहिर जान चाहेको भन्दै स्थानीय प्रशासनसँग सुरक्षा मागिन् । त्यो सम्भव नभएपछि बिरामीको बहाना बनाइन् । 

राजीनामा दिइसकेका मुख्यमन्त्री जितेन्द्र सोनललाई फोन गरिन् । आफ्नो स्वास प्रश्वासको समस्या बढेकाले उपचारका लागि तत्काल काठमाडौं जानुपर्ने बताइन् । 

उपचार गरेर २ दिनमा फर्किने र सबैसँग सम्वाद गरेर नयाँ सरकार गठनको प्रक्रिया बढाउने आश्वासन समेत दिइन् । 

‘बिरामी छु भनेपछि मानवीय कुरा भयो । त्यसैले हामीले उहाँलाई जान दियौं, लोसपाका सांसद उपेन्द्र महतोले भने । 

सोमबार बिहान कामचलाउ मुख्यमन्त्री सोनल आफैंले प्रदेश प्रमुखलाई बिदा गरे ।

तर उनी सरासर काठमाडौं गइनन् । जनकपुरबाट केही किलोमिटरको दुरीमा रहेको बर्दिबासको एक होटलमा पुगिन् ।

त्यहाँ एमालेका नेता कार्यकर्ता पुगिसकेका थिए । एमालेको योजना अनुसार प्रदेश प्रमुख सुवेदीले एमाले संसदीय दलका नेता सरोजकुमार यादवलाई मुख्यमन्त्री नियुक्त गरिन् । त्यहीँ मुख्यमन्त्री यादवलाई शपथ गराइन् । 

एमाले, राप्रपा र संघीय समाजवादीका एक–एक मन्त्रीले पनि सपथ लिए । 

मुख्यमन्त्री र मन्त्रीहरुलाई नियुक्ति गर्ने र शपथ खुवाउने काम प्रदेश प्रमुखकै हो, यसमा कुनै विवाद छैन । 

बहुमतको सरकार बन्ने अवस्था भएकाले संविधानको धारा १६८ (२) अनुसार सरकार गठन गर्न आह्वान गरेको भए राम्रो हुन्थ्यो । तर संविधानको धारा १६८ (३) अनुसार ठूलो दलको नेताको हैसियतमा एमालेकै नेतालाई मुख्यमन्त्री नियुक्त गर्न पनि सक्थिन् । यसमा चित्त नबुझ्ने दलहरु अदालत जान सक्थे । 

विगतमा पनि यो अभ्यास भएको छ । 

तर यो सबै काम प्रदेश प्रमुखको कार्यालयमा बसेर गर्नुपर्थ्यो । प्रदेश प्रमुख भण्डारीले धर्नामा बसेका दलहरुका नेताहरुको आँखामा आँखा जुधाएर भन्नुपथ्र्यो कि बहुमतको सरकारले विश्वासको मत लिन सकेन । अब संविधानले दिएको अधिकार प्रयोग गरेर अल्पमतको सरकार गठन गर्छु । अल्पमत बहुमत सदनमा टेष्ट गर्नुस् ।

तर प्रदेश प्रमुख भण्डारीले त्यसो गरिनन् । बिरामी भएको बहाना बनाइन्, होटलमा गएर मुख्यमन्त्री नियुक्ति गरिन्, होटलमै सपथ गराइन् । 

नेपालको राजनीतिक इतिहासमा यस्तो शायदै भएको छ । २०७९ वैशाखमा लुम्बिनी प्रदेशमा यस्तै विवाद हुँदा प्रमुख प्रदेश धर्मनाथ प्रसाद यादवले मुख्यमन्त्रीको कार्यालयमा गएर एमाले नेता शंकर पोखरेललाई शपथ गराएका थिए । 

मधेशका प्रदेश प्रमुख भण्डारीले त्यो भन्दा बढी गरिन् । होटलमा गएर मुख्यमन्त्रीलाई नियुक्तिपत्र बाँड्ने र शपथ खुवाउने काम गरिन् । 

नवनियुक्त मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवले प्रदेश प्रमुख भण्डारीले कार्यालयमा शपथ गराउन नसक्ने अवस्था आएपछि होटलमा शपथ गराएको बताए । 

मुख्यमन्त्रीको नियुक्ति र शपथ प्रदेशको ठूलो औपचारिक कार्यक्रम हो, प्रदेश प्रमुखको कार्यालयमा गरिने शपथ समारोहमा पूर्वमुख्यमन्त्रीहरु, प्रदेशसभाका सांसद, अरु लब्ध प्रतिष्ठित व्यक्तिहरुलाई पनि बोलाउने प्रचलन थियो । 

तर प्रदेश प्रमुख भण्डारीले परम्परा, पदीय मर्यादा सबै भुलिन् । संविधानले आफूलाई दिएको जिम्मेवारी पूरा गर्न सकिनन् । दलीय पक्षधरता देखाइन् ।

सोमबार बसेको मन्त्रिपरिषद बैठकले प्रदेश प्रमुख भण्डारीलाई बर्खास्त गरेको छ । उनको ठाउँमा सुरेन्द्र लाभ कर्णलाई प्रदेश प्रमुख नियुक्त गरेको छ । 

अनि, सडकमा तमासा देखाइरहेका, तोडफोड र आगजननीमा उत्रिएका कांग्रेस, जसपा, लोसपा लगायतका दलहरुले पनि जिम्मेवार बन्नुपर्छ । 

सांसदहरुकै संलग्नतामा मुख्यमन्त्री कार्यालयमा तोडफोड गर्ने, मन्त्रालयहरुमा ताला लगाउने जस्ता अराजनीतिक काम गरेका छन् । उनीहरुले यो काम तत्काल रोक्नुपर्छ । 

अनि, अल्पमतको सरकार गठन हुने अवस्था आउनुमा आफ्नो भूमिका कति थियो भनेर समीक्षा गर्नुपर्छ ।