'०४६ पछि राज्यकोषको ठूलो पैसा राजनीतिक क्षेत्रमा गएको छ, छानबिन हुनुपर्छ'

त्रिभुवन विश्वविद्यालय समाजशास्त्र विभागका उपप्राध्यापक दिपेश घिमिरे भ्रष्टाचार र सुशासनको विषयमा लामो समयदेखि अध्ययन गर्दै आइरहेका छन् ।

उनले भ्रष्टाचारसँग सम्बन्धित विषयमा ५ वटा पुस्तक लेखिसकेका छन् भने अनुसन्धानात्मक लेख रचना पनि प्रकाशित छन् । घिमिरेसँग नेपाल शोका विनोद ढकालले नेपालमा भ्रष्टाचारको इतिहास, भ्रष्टाचारको प्रवृत्ति, भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि भइरहेका प्रयास र जेनजी आन्दोलनलगायतका विषयमा गरेको कुराकानीको मुख्य बुँदाहरु :

• नेपालमा विगतमा भ्रष्टाचार केही घटनाका रुपमा देखिन्थे, तर पछिल्लो समय संस्कृतिकै रुपमा बढ्दै गएको छ । 

• नेपालको एकीकरणपछि १९०३ सम्म देशको ठूलो स्रोत लडाईंमा गएको छ । १९०३ देखि २००७ सालसम्म राणा परिवारमा गएको छ । 

• २००७ सालदेखि २०४६ सालसम्म दरबार र उच्च पदस्थ सैनिक तथा कर्मचारीकोमा गएको छ । 

• २०४६ सालदेखि हालसम्म राज्य स्रोत राजनीतिक क्षेत्रमा गएको छ । 

• भ्रष्टाचारका घटना र मात्रा हेर्ने हो भने पञ्चायत भन्दा बहुदल र बहुदल भन्दा गणतन्त्रकालमा बढी भ्रष्टाचार देखिएको छ । 

• नेपालमा भ्रष्टाचार र आर्थिक लेनदेनको घटना हेर्ने हो भने कर्मचारीतन्त्रमा बढी छ, तर मात्रा हेर्ने हो भने राजनीतिक दलका नेताहरुमा बढी छ । 

• नेपालमा मन्त्रिपरिषदको निर्णयहरुमार्फत पनि भ्रष्टाचार हुन्छ, त्यसलाई नीतिगत भष्टाचार भनिन्छ, तर खासमा त्यो राजनीतिक भ्रष्टाचार हो । नीतिगत निर्णयका नाममा राजनीतिक नेतृत्वले गरेको भ्रष्टाचार हो । 

• नेपालमा भ्रष्टाचारको स्वरुप फेरिँदै गएको छ । अहिले नेपालमा कुनै काम गर्न वा नगर्न बिदेशी खातामा पैसा जम्मा गर्न थालिसके । अहिले फेरिएको भ्रष्टाचारको प्रवृत्तिलाई सम्बोधन गर्ने कानुनी व्यवस्था हामीसँग छैन । 

• हाम्रो अख्तियारले विगतमा प्रधानमन्त्रीसम्मलाई बयान लिएको छ । तर अहिले अख्तियारको कामकारबाहीमा प्रश्न उठेको छ । 

• जेनजी आन्दोलनपछि बनेको सरकारले भ्रष्टाचार नियन्त्रणमा केही काम गर्छ कि भन्ने धेरैको आशा छ, तर एक महिनाको गतिविधि हेर्दा धेरै उत्साहित हुने अवस्था छैन । 

• अहिले आयोग बनाएर नेताहरु अस्वभाविक आर्थिक गतिविधि भएका सबैको सम्पत्ति छानबिन गर्नुपर्छ ।