४ मिनेटमा कसरी लुटियो विश्वकै सुरक्षित संग्रहालय ?

फ्रान्सको लुब्र संग्रहालय एउटा प्रख्यात कला संग्रहालय हो । यो विश्वमै धेरै मानिसहरुले अवलोकन गर्ने संग्रहालय हो । यो संग्रहालय विश्वप्रसिद्ध कलाकार लियोनार्दो दा भिन्चीले बनाएको मोनालिसाको चित्र र अन्य ऐतिहासिक कलाका लागि प्रख्यात छ । 

लुब्र संग्रहालयको इतिहास ८ सय वर्ष भन्दा पुरानो छ । ११९० को दशकमा तत्कालिन राजा फिलिप द्धितीयले युद्धबाट पेरिसको सुरक्षा गर्न एउटा किल्ला निर्माण गराएका थिए । त्यही किल्ला रहेको ठाउँमा हाल लुब्र म्युजियम रहेको छ । 

१४ औँ शताब्दीमा राजा चाल्र्सले यही किल्लालाई आफ्नो दरबारको रूपमा प्रयोग गर्न थाले । त्यसपछि यो किल्ला राजदरबारको रूपमा विकास भयो । १६ औँ शताब्दीमा आइपुग्दा राजा फ्रान्सिसले यो किल्ला पुनःनिर्माण गरेर नयाँ शैलीमा बनाए । 

राजा फ्रान्सिसले नै इटालीका प्रसिद्ध चित्रकार लियोनार्दो दा भिन्चीलाई फ्रान्स ल्याएका थिए ।

१७ औँ शताब्दीमा लुब्रलाई अझै व्यवस्थित बनाइयो र यस महलभित्र राजदरबारका कला संग्रह गरियो । 

सन् १६८२ मा राजा लुई चौधौं आफ्नो निवास भर्साइल प्यालेस सरेपछि लुब्र महल कलाकार र विद्वानहरुका लागि खुला गरियो । 

जब १७८९ मा फ्रान्सेली राज्यक्रान्ति भएर राजतन्त्र समाप्त भयो त्यसपछि, १० अगस्ट १७९३ मा यो महल सर्वसाधारणका लागि खुला गरियो र यसको नाम ‘सेन्ट्रल म्युजियम अफ द आट्र्स अफ द रिपब्लिक’ राखियो । यसरी लुब्र पहिलो पटक सार्वजनिक कला संग्रहालय बनेको थियो । 

फ्रान्सेली राज्यक्रान्तिका बेला पनि लुब्र संग्रहालयले ठूलो क्षति ब्यहोर्नुपरेको थियो । आन्दोलनका बेला धेरै गरगहना, सुनका भाँडाकुँडा, राजकीय धन र विभिन्न रत्नहरूको चोरी भएको थियो । 

फ्रान्सेली राज्य क्रान्तिपछि जब नेपोलियन बोनापार्टको शासन सुरु भयो त्यतिबेला लुब्र म्युजियमलाई ‘नेपोलियन म्युजियम नाम दिइयो । नेपोलियनले युद्धका क्रममा युरोपका विभिन्न देशहरूबाट आकर्षक कलाकृति ल्याएर यही संग्रहालयमा राखे । यसले लुब्रलाई झन् आकर्षक र समृद्ध बनाउँदै लग्यो । 

१९ औँ र २० औँ शताब्दीसम्म आउँदा लुब्रको संरचना धेरै पटक पुनर्निर्माण र विस्तार गरियो । अहिले लुव्रमा साढे तीन लाख भन्दा बढी वस्तुहरू संग्रहित छन् जसमध्ये करिब ३५ हजार कलाकृति प्रदर्शनमा राखिएको छ । 

लुब्र संसारकै सबैभन्दा धेरै अवलोकन गरिने संग्रहालय हो । जहाँ हरेक वर्ष करिब ८० लाखभन्दा बढी पर्यटक पुग्छन् । ५ वर्षअघि यसको शाखा युएईको अबुधावीमा पनि खोलिएको छ । 

लुब्रको सुरक्षा 

लुब्र संग्रहालयको सबै प्रदर्शनी कक्ष, गल्ली र प्रवेशद्वारमा सयौं सीसी क्यामेरा राखिएका छन् । बन्दुकधारी सुरक्षागार्ड र कर्मचारीहरु चौबिसै घण्टा ड्युटीमा हुन्छन् । पर्यटक आउने सबै क्षेत्रमा गार्डहरू छन् । भल्ट, भण्डारण, र मूल्यवान् प्रदर्शनी वस्तुहरूमा उच्च तहका कर्मचारीले मात्र प्रवेश गर्न पाउँछन् ।

संग्रहालयमा सेन्सरहरु पनि पर्याप्त छन्, कोही अवलोकनकर्ताले प्रदर्शनीमा राखेका सामान छुनेबित्तकै अलार्म बजिहाल्छ । प्रदर्शनी कक्षमा राखिएको सीसामा कम्पन सेन्सर, गति पत्ता लगाउने सेन्सर, तापमान सेन्सर र गलत गतिविधि भएमा थाहा दिने सेन्सर जडान गरिएको छ । 

त्यस्तै केही मूल्यवान् वस्तुहरूमा आरएफआईडी ट्याग वा विशेष ट्रयाकिङ उपकरण राखिएका छन् । पर्यटक प्रवेश गर्ने र निस्कने गेटमा धातु पत्ता लगाउने यन्त्र, झोला स्क्यानर, र कहिलेकाहीँ शारीरिक जाँच समेत गरिन्छ । 

यति धेरै सुरक्षा प्रणाली हुँदाहुँदै पनि गत १९ अक्टोबरमा लुब्रको अपोलो ग्यालरीमा चोरी भयो । 

संग्रहालय स्थानीय समय अनुसार बिहान ९ बजे खुल्छ । १९ अक्टोबरको दिन मानिसहरु संग्रहालय अवलोकन गर्न गइसकेका थिए । त्यसको आधा घण्टामा नै ४ जना चोरहरु गहना चोर्न गए ।

उनीहरुले जम्मा ४ मिनेटमा मूल्यवान र ऐतिहासिक ९ वटा गहनाहरु चोरे । भाग्ने क्रममा एउटा गहना भने बाटैमा खसाए । 

चोरहरु सेन नदी किनारको साइडबाट संग्रहालयमा आएका थिए ।

सफाइ कर्मचारीले जस्तो पहेँलो ज्याकेट लगाएर आएका कारण चोर भन्ने धेरैलाई शंका नै थिएन । 

अनि सामान बोक्ने बास्केट लिफ्ट प्रयोग गरेर चोरहरु दोस्रो तलामा रहेको ग्यालरी अफ अपोलोमा पुगेका थिए । ग्यालरी अफ अपोलोमा तत्कालिन राजपरिवारको २३ गहना संकलन गरिएको थियो ।

दुई जना चोरले ब्याट्रीबाट चल्ने डिस्क कटरको मद्दतले झ्यालको सीसा काटेर गहना भएको ठाउँमा पुगे । त्यहाँ पनि सीसा काटेर भित्र राखेको गहना निकालेका थिए । 

चोरहरुले जम्मा दुईवटा डिस्प्ले केसमा रहेका ९ वटा गहनाहरु चोरेका थिए । 

जसमा राजपरिवारको मुकुट, नेकलेस, कानमा लगाउने गहना आदि छन् । यी सबै १९ औं शताब्दीको हो । यी गहनाहरु फ्रान्सेली राज परिवार वा फ्रान्सेली साम्राज्यको सम्पत्ति हो । 

चोरी भएका गहनामा नेपोलियन तृतीयकी पत्नी महारानी युजिनको ताज । महारानी मेरी लुजको पन्ना हार, महारानी मेरी अमेली र महारानी हर्तेसको निलमको ताज, हार र एउटा बाला रहेको छ । 
यी गहनामा धेरै हीरा र रत्नहरु जोडिएका थिए । 

घटनास्थलमा महारानी युजिनको एउटा ताज भेटिएको छ । जुन फुटेको अवस्थामा भेटिएको थियो । 

उनीहरु बास्केट लिफ्टबाटै भुइँतलामा झरे र दुईवटा स्कुटरमा चढेर भागे । चोरहरुले भाग्ने क्रममा दुईवटा ज्याकेट छाडेर भागेका थिए ।

लुब्र म्युजियमको इतिहासमा यो सबैभन्दा खतरनाक चोरीमध्ये एक हो । 

चोरी भएका गरगहनाहरु फ्रान्सको तत्कालिन राजपरिवार र शासक वर्गको इतिहास थियो । चोरी भएका गहनाहरुको मूल्य १०० मिलियन डलर भन्दा बढी रहेको छ । 

तर ती गरगहनाहरु ऐतिहासिक महत्वको भएका कारण तिनीहरुको मूल्य पैसामा मात्र हिसाब गर्न सकिन्न । 

००००

सीसीटीभी फु्टेजमा नकाब लगाएका चोरहरु ढुक्कसँग म्युजियममा प्रवेश गरेका थिए, सोकेस तोडेका थिए । यो घटनामा कसैलाई चोटपटक र हिंसात्मक घटना भएन । त्यसैले चोरहरु पेशेवर र अनुभवी भएको देखिन्छ । 

चोरहरुले गहना चोर्दाचोर्दै जब म्युजियमको आलार्म बजेको थियो, कर्मचारीहरुले म्युजियमको प्रोटोकलअनुसार सुरक्षाकर्मीलाई खबर गरे । त्यसपछि सुरक्षाकर्मीहरु चोर भएको ठाउँमा पुगेका थिए, तर उनीहरुले चोरलाई पक्राउ गर्न सकेनन् । संग्रहालयका सुरक्षाकर्मीहरु प्रहरी नभई निजी कम्पनीबाट ल्याइएका सुरक्षागार्डहरु थिए । त्यसैले उनीहरु चोरलाई आक्रमण गर्न डराएको हुन सक्ने अनुमान छ । 

म्युजियममा चोरी भएको घटना अनुसन्धानका लागि १०० भन्दा धेरै अनुसन्धानकर्ताको समूह खटिएको छ । 

अनुसन्धानकर्ताहरुले १५० भन्दा बढी डीएनए नमुना, औठाछाप र अरु आवश्यक प्रमाणहरुको अनुसन्धान गरिसके । सीसा फुटाउँदा प्रयोग भएको हात चिन्न उनीहरुले औंठाछापको नमुना र डीएनए परीक्षण गरेका थिए । 

प्रहरीले शंकास्पद २ जनालाई पक्राउ गरेको छ । तर चोरी भएका गरगहना फिर्ता पाउने सम्भावना ज्यादै न्यून रहेको छ । 

लुब्रमा यसअघि भएको चोरी 

लुब्र संग्रहालयमा यसअघि सन् १९११ को अगस्ट २० मा पनि चोरी भएको थियो । त्यतिबेला प्रसिद्ध कलाकार लियोनार्दो दा भिञ्चीले बनाएको मोनालिसाको चित्र चोरी हुँदा पनि फ्रान्समात्र नभई विश्वभर हल्लीखल्ली भएको थियो । 

फ्रान्सका अन्तर्राष्ट्रिय सीमा बन्द गरिए, देशभित्रको यातायात व्यवस्थालाई रोकियो । सुरक्षाकर्मीले देशका कुना काप्चामा पनि खानतलासी गरे । तर लुब्र संग्रहालयबाट चोरीएको मोनालिसाको तस्वीर कहिँ पनि फेला परेन । 

त्यो चित्र चोर्ने व्यक्ति थिए, इटालीका नागरिक विन्सेन्जो पेरुजिओ । उनी लुब्र म्युजियममा नै कलाकृतिहरुको रसायनले सरसफाइ गर्ने व्यक्ति थिए । 

उनले त्यो चित्र आफ्नो देश इटली लगेका थिए । दुई वर्षसम्म पनि उनले मोनालिसाको चित्र चोरेको कसैले पत्तो पाएन । 

पछि पेरुजिओले मोनालिसालाई लिओनार्दो दा भिन्चीको शहर फ्लोरेन्स पुर्‍याए । त्यहाँ गएर बिक्री गर्न खोज्दा उनी पक्राउ परे । 

उनले न्यायालयमा बयान दिँदा आफू ठूलो देशभक्त भएकाले आफ्नो देशको अमूल्य सम्पत्तिबाट अर्को देशले फाइदा उठाएको देख्न नसकेर चित्र चोरेको बयान दिएका थिए ।

चोरीका कारण केही सजाय पाए पनि पेरुजिओलाई पछि इटलीले देशभक्त नागरिकको रुपमा सम्मान गर्‍यो । मोनालिसाको तस्वीरलाई ठूलो राष्ट्रिय सम्मानका साथ इटालीका विभिन्न शहरमा प्रदर्शन गरिएको थियो । 

दुई वर्ष चार महिनापछि सन् १९१३ डिसेम्बर ३१ का दिन पुन त्यो चित्र लुब्र संग्रहालयमा फिर्ता पठाइएको थियो ।

चोरी हुनु अघिसम्म मोलालिसा चित्र त्यति प्रसिद्ध थिएन । चोरी भएपछि भने यसको प्रसिद्धी निकै बढेको थियो । चित्र हेर्न आउनेहरु पनि असाध्यै बढेका थिए । 

हालसालै फ्रान्सका अरु दुईवटा म्युजियममा पनि चोरी भएका छन् । 

लुब्र संग्रहालयमा गहना चोरी भएकै दिन केही घण्टापछि प्रसिद्ध दार्शनिक डेनी डिडेरोको नाममा स्थापित संग्रहालयबाट सुन र चाँदीका २ हजार सिक्का चोरी भएका थिए । 

यसको मूल्य करिब १ लाख डलर रहेको छ । चोरीएका सिक्काहरु सन् १७९० देखि १८४० को बीचको अवधिका थिए । 

गत महिना पेरिसको न्याचुरल हिस्ट्री म्युजियमबाट ६ वटा सुनका डल्लाहरु चोरी भएका थिए । त्यसको मूल्य करिब १५ लाख डलर रहेको छ । यो म्युजियम चोरीको अभियोगमा स्पेनको बार्सिलोनामा एक चिनियाँ महिला पक्राउ परेकी छन् ।