'दोस्रो पटक सरकारमा नगएको भए राम्रो हुन्थ्यो'

वैकल्पिक शक्तिमध्ये यतिबेला सबैभन्दा ठूलो छ राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी । उसले सबै वैकल्पिक शक्तिलाई एक ठाउँमा ल्याउन संवाद पनि सुरु गरेको छ । तर पछिल्ला दिनमा पार्टी आफैं एक ढिक्का हुन सकेको छैन, एक पछि अर्को नेताले पार्टी छाडिरहेका छन् ।

पार्टीमा रिफर्म हुनुपर्छ भन्नेहरुको कुरा सुनुवाइ भइरहेको छैन । कतिपयले भने जेनजी आन्दोलनले रास्वपाको पनि औचित्य समाप्त भएको टिप्पणी गरिरहेका छन् । यसै सन्दर्भमा रास्वपाका महामन्त्री कविन्द्र बुर्लाकोटीसँग नेपाल शोका राजकुमार श्रेष्ठले गरेको कुराकानी :  

कस्तो रह्यो चितवनमा भएको विस्तारित बैठक ? 

चितवन बैठक सौहार्दपूर्ण रुपमा नै सम्पन्न भयो । तरल राजनीतिक अवस्थामा पार्टीलाई दिशानिर्देश गर्ने कामहरु भएको छ । विशेष गरी निर्वाचन लक्षित भएर जानुपर्ने थियो र त्यसैमा बढी छलफलहरु भए । 

केही नेताहरुलाई चाहिँ देखिएन नि बैठकमा ? 

केन्द्रीय समितिको सबै जनालाई अनिवार्य उपस्थित हुन भनिएको थियो । तर कोही व्यक्तिगत रुपमा काम परेर, कोही विदेशमै कार्यक्रम भएकाले आउन सक्नुभएन । कोही साथीहरुले स्वास्थ्यको कारणले आउन नसकेको जानकारी भयो । यस्तै केहीबाहेक अरु धेरै साथीहरु आउनुभयो । 

वैकल्पिक शक्तिहरुसँग सम्वादका लागि बनेको कार्यदलकै सदस्य गणेश कार्की लगायतलाई पनि देखिएन, बरु मिडिया ट्रायल भएको भनेर गुनासो सुनियो त ?

उहाँ नजानु भएको चाहिँ काम विशेषले हो । त्यो कुरा उहाँले भन्नुभएको पनि थियो । जहाँसम्म मिडिया ट्रायलको विषय छ, यो राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीमा मात्रै होइन, सबै पार्टीमा हुन्छ । जुन कुरा चाहिँ मिडियाको दृष्टिकोणले अलिकति आकर्षक छ, त्यहाँ मिडिया ट्रायलहरु हुन्छ । यो स्वभाविकै प्रक्रिया हो । 

मिडिया ट्रायल चाहिँ उत्तर कोरियामा पनि हुन्छ रे भन्ने सुनिन्छ । त्यसैले हामी कहाँ नहुने कुरै भएन । 

तर त्यो कन्स्ट्रक्टिभ कुराका लागि भएको छ कि डिस्ट्रक्टिभ कुराका लागि छ भन्ने चाहिँ हेर्नुपर्छ । कन्स्ट्रक्टिभको लागि ट्रायल भएको छ भने त त्यो राम्रो हो । त्यसले एउटा पोजेटिभ इनर्जी नै लिएर आउँछ । डिस्ट्रक्टिभका लागि भइराख्या छ भने राष्ट्र निर्माणको लागि होमिएका व्यक्ति, दल र समूहहरुलाई निरुत्साहित गर्छ । 

तपाईंहरुको पार्टीमा चाहिँ कसैले लिडरसिपमाथि प्रश्न उठायो भने असाध्यै मिडिया ट्रायल हुन्छ भन्ने आरोप छ क्या ! 

मैले मिति त बिर्सेँ, तर सभापति रवि लामिछानेले केन्द्रीय समितिको बैठकमै के भएन र के गर्नुपर्छ लिखित रुपमा ल्याउनुस् भन्नुभएको थियो । हामीले लिखित रुपमै सर्कुलर पनि गर्‍यौं, तर आएन । त्यो कारणले गर्दा हामीले ध्यान दिनुपर्ने टिमवर्क हो । 

पार्टी भनेको टिमवर्क हो । एउटाले मात्रै निर्देशन दिएर हुँदैन । धेरैको विचारहरु मन्थन गरेर त्यहाँबाट निष्कर्षहरु निस्केर आएको हुन्छ । कति विचारहरु अल्पमतमा पर्न सक्छन् । १० जना बसेर छलफल गरेको ठाउँमा दुई–चार जनाले चाहिँ यसो होइन भन्यो भने त्यहाँ एडजस्ट गरेर जाऔं भनेर मिलाइएको हुन्छ । सबका सब लेख्न थाल्यो भने त दस्तावेज मात्रै बन्छ, काम हुँदैन । 

पछिल्लो चोटी मिडिया ट्रायल कसरी हुन्छ भने सत्ताले मिडिया ट्रायल गर्छ, त्यो पार्टी सत्ताले पनि गर्न सक्छ यदि त्यो पार्टी सत्ताको चंगुलमा मिडियाहरु छ भने । तर मलाई लाग्दैन राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको त्यसरी चंगुलमा मिडियाहरु छन् । 

यदि ट्रायल गरेको हो भने लोकतान्त्रिक मुलुकमा त्यो खुलिहाल्छ । त्यस्तो चिजहरु नहोस् भन्ने कामना छ । 

अब मूल विषयमा जाऊँ, जेनजी विद्रोहपछि सबै पार्टीमा रिफर्मको बहस छ, तपाईंहरुको पार्टी नेतृत्वले चाहिँ रिफर्मको एजेण्डालाई स्वीकार गरेको देखिएन नि ?

पुराना दलहरु, विशेष गरी कांग्रेस, एमाले, माओवादीहरु तीन पटक रिफर्म हुँदा जहाँ आइपुग्छन्, त्यो भन्दा अगाडि छ राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी । अरु दलहरुको कमजोरीको सिकाइबाट हामीले पार्टी निर्माण गर्‍यौं । 

आज पनि एक पटक मात्र समानुपातिक सांसद हुन पाउने भन्ने निर्णय गर्ने दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी मात्र हो । एउटा पदमा दुई पटक मात्र आसिन हुने भनेर निर्णय गर्ने दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी मात्रै हो । 

यत्रो आन्दोलन भएपछि पनि न नयाँ खुलेका दलहरुले यो निर्णय गर्न सकेका छन्, न रिफर्मको बहस गरेका पुराना दलहरुले गर्न सकेको स्थिति छ । यसको मतलब यो होइन कि २०७९ असार ७ को जे हो, त्यति हो । 

धेरै चिजहरु हामीले पनि परिमार्जन गरेर जानुपर्छ । जस्तो हिजोको दिनमा युवालाई प्राथमिकतामा राखेर जाने भन्ने थियो, अब कसरी सकिन्छ समावेशै गरेर जाने भन्ने छ ।

वैचारिक हिसाबले केही अप्ठ्यारा छन्, बोटलनेकहरु छन् भने त्यसलाई पनि खुलाएर जानुपर्छ भनेर काम गरिराखेका छौं । सांगठनिक हिसाबले पनि हिजो त ८४ को चुनाव मात्रैको कुरा थियो । 

अहिले ८२ मै चुनाव हँुदै गर्दा निर्वाचन केन्द्रित संगठनहरु बनाउनुपर्ने छ । चार हजार वडा, २८०/९० एउटा पालिका, र तीन वटा जिल्लामा संगठनको संरचना (समितिहरु) बनाउनुपर्ने छ ।

तलदेखि माथिसम्म रिक्त पदहरु छन्, त्यसमा पूर्ति गर्नुपर्नेछ । हाम्रो प्रतिवेदनहरुमा त्यो देख्नुहुन्छ । हामीले सब ठीक छ,  केही गर्नुपर्दैन भनेका छैनौं । सुधार्नुपर्ने कुराहरु धेरै छ, सुधारेर जानुपर्छ भनेका छौं । चुनाव सकिएको छ महिनाभित्र महाधिवेशन गर्नुपर्छ भनेका छौं । 

तर, तपाईंहरुको डकुमेन्टहरु हेर्दा २०७९ मा चुनावबाट उदाएको वैकल्पिक शक्ति रास्वपाले आफ्नो भूमिका निभाउन नसक्दा भनौं वा सत्ताको खेलमा लाग्दा जेनजी विद्रोह भयो भन्ने स्वकारोक्ति त देखिएन । यदि रास्वपाले जनताले दिएको जिम्मेवारी पूरा गरिदिएको भए त भदौ २३ को विद्रोह हुन्थ्यो र ? 

एउटा मनोनयोग्य कुरा छ कि हामी दोस्रो पटक सरकारमा चाहिँ नगएको भए राम्रो हुन्थ्यो । यो हाम्रो पनि समीक्षा छ । त्यसैले हाम्रो तर्फबाट भएको कमजोरीको अपजस त हामी लिन्छौं, त्यसबाट हामी भाग्ने उम्किने भन्ने हुँदैन । 

सँगै के पनि हो भने हामी सरकारमा गएर जुन एउटा अनुभव प्राप्त गर्‍यौं, यो भोलिको दिनमा फेरि प्रयोग होला नि त । अहिले नागरिक सरकारले काम गर्न नसक्नुको पछाडि पनि सरकारमा बसेर काम गरेको अनुभव नहुनु हो नि ।

अनुभवको भार ठूलो छ कि तपाईंहरुले प्रतिपक्षी भूमिका निर्वाह गर्न नसक्दा आज मुलुकले चुकाउनुपरेको मूल्यको भार ठूलो छ ? 

अनुभवको भार ठूलो हुन्छ । सरकारमा गएर धेरै ठूलो गल्ती भयो भन्ने लाग्दैन । केही गल्तीहरु भए, तर एउटा अनुभवको हिसाबले हेर्ने हो भने त्यो गल्ती भन्दा धेरै चिजहरु भए 

त्यसो भए, जेनजी मुभमेन्ट चाहिँ तीन दलको मात्रै नालायकीले भएको हो, रास्वपाको भागमा केही पर्दैन ? 

एउटा चाहिँ के हो भने हामी सरकारमा गएका थिएनौं भने यो जेनजी मुभमेन्ट ८२ को भदौसम्म आइपुग्दैनथ्यो । अलि पहिल्यै हुनसक्थ्यो होला । 

दोस्रो चोटी हामी २०८० को फागुनतिर सरकारमा गयौं । त्यो बीचमा सरकारमा नगएको थियो भन्ने आन्दोलन ०८१ को अन्त्यतिर नै हुन सक्थ्यो । यदि त्यसबेला भएको भए मुभमेन्ट हाम्रै नेतृत्वमा हुन्थ्यो ।

त्यसो भए यो विद्रोहले तपाईंहरुमा पनि रिफर्म खोजेको, तपाईंहरुको पनि विकल्प खोजेको हो रहेछ नि त ? 

यो विद्रोहले उठाएका मुद्दाहरु हाम्रै एजेण्डा हुन् । तर यसलाई राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले मात्र टुङ्गोमा पुर्‍याउन सकेको देखिएन भनेर युवाहरु सडकमा आए । 

यही कारण एजेन्डाको हिसाबले र उपस्थितिको हिसाबले हामी भदौ २२ मै नैतिक समर्थन गरेका थियौं । पार्टीका साथीहरुलाई पनि पार्टीको झण्डा लोगो ब्यानर बिना उपस्थित हुन सम्भव हुने साथीहरु उपस्थित हुनुस् भनेका थियौं । 

आफू मुद्दा छोडेर बरालिनुभयो, अनि नौजवान युवाहरु सडकमा आएको बेला हुलमुलमा घुसपैठ गर्नुभयो होइन ? नेताहरुको घर जलाउन संलग्न भएका फोटाहरु आइरहेका छन् । तपाईंहरुको कतिपय साथीहरु त हिरासतमै हुनुहुन्छ ?  

होइन, हामीले शान्तिपूर्ण आन्दोलनमा ऐक्यबद्धता जनाउने, समर्थन गर्ने सहभागी हुने भन्ने । २३ गतेको शान्तिपूर्ण आन्दोलनमा सरकारले जसरी दमन गर्‍यो, स्कुल कलेजका युवाहरुमाथि ताकी ताकी छातीमा कञ्चटमा टाउकोमा गोली हानेर नरसंहार गर्‍यो, त्यसको आक्रोश भोलिपल्ट २४ गते देखियो । 

मान्छेले त चाहिँ रिसमा वेद पढ्दैन नि । देशको ढुकुटी लुट्ने, भ्रष्टाचार गर्नेहरुले जनतालाई दमन गर्दा मानिसहरु आक्रोशित भए । त्यो बीचमा संगठित घुसपेठ भएको छ, कसैले योजनाबद्ध रुपमा सार्वजनिक वा व्यक्तिगत सम्पत्तिमाथि क्षति पुर्‍याएको छ भने भोलि छानबिन गर्दा देखिएला । 

तर बिडम्बना भनौं, सरकार २३ गतेको  छानबिन छोडेर २४ गतेको छानबिनमा दौडिएको जस्तो देखिन्छ । म सरकारलाई अनुरोध गर्न चाहन्छु, पहिला २३ गतेको छानबिन गर्नुस् । 

२३ बाट पैदा भएको आक्रोशबाट भोलिपल्ट भएका घटनाहरुलाई आन्दोलनकै पक्षमा लिनुपर्‍यो । त्यो बीचमा कुनै घुसपैठ छ भने बल्ल कारबाही गर्ने हो । 

२३ गते जे भयो, त्यो बर्बर दमन नै हो, त्यसको छानबिन गरे संलग्नहरुमाथि कारबाही गर्नैपर्छ । तर तपाईंहरुलाई प्रश्न चाहिँ घुसपैठ किन गरेको भन्ने हो ? 

हामीमाथि त्यस्तो आरोप छैन । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी आजको मितिसम्म शान्तिपूर्ण लोकतान्त्रिक विधिबाट यो मुलुकमा परिवर्तन ल्याउन सम्भव छ भनेर उभिएको एउटा पार्टी हो । 

यत्रा फोटा भिडियोहरु आइसके ? 

मैले फेरि पनि भनेँ, २३ गते आफ्नो आँखा अगाडि भएको बर्बर दमन, क्रुर मानव हत्याका कारण मानिसहरु आक्रोशित भए । सामान्यतः बिना गल्ती कसैले एक चड्कन मात्रै लगायो भने अर्को मान्छे परबाट दौडेर गएर चड्कन लगाउने मान्छेलाई कुट्छ । यहाँ त आफ्नै काखमा भएको मान्छेलाई गोली लागेको छ । त्यसले मानिसहरुमा आक्रोश पैदा हुनु स्वभाविक हो । 

त्यो आक्रोशमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीबाट घुसपैठ भएको छैन । म क्लियर गराउन चाहन्छु । पक्राउ त राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका एक–दुई जना मात्र होइन, सयौं व्यक्तिहरु समाएिका छन् । तर सरकार २३ गतेको सबै टुलुटुलु हेरेर बसेको छ । 

छानबिनका लागि सरकारसँग त्यो ताकत नभएको हो भने हामीलाई भन्नुपर्‍यो । त्यो ताकत हामी दिनको लागि प्रयत्न गर्छौं, युवा साथीहरुले त्यो ताकत दिनुहुन्छ । मिडियाबाट त्यो ताकत पाउनुहुन्छ । तर छानबिन त गर्नुपर्‍यो ।

थप कुराकानी भिडियोमा हेर्नुहोस् :