जनसंख्याका आधारमा विश्वका १० ठूला शहर

मानिसहरु गाउँमा भन्दा शहरमा बस्न रुचाउँछन् । किनकी त्यहाँ रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य, मनोरञ्जन जस्ता आवश्यकता सजिलै पूरा हुन्छन् । संसारभर मानिसहरु गाउँबाट शहरमा बसाईं सर्ने क्रम तीब्र छ । जनसंख्या धेरै भएपछि शहरमा आर्थिक क्रियाकलाप पनि धेरै हुने नै भयो । 

त्यसैले साना शहरहरु पनि चाँडै चाँडै विकास भएर मेगासिटी बन्न बेर लाग्दैन । विश्वमा एउटै शहरमा झण्डै ४ करोड मानिससम्म बसोबास गर्छन् । त्यहाँ दिनमै करोडौं डलरका कारोबार हुन्छन् । तर ठूला शहरहरु अत्यधिक जनघनत्व, ट्राफिक जाम, खानेपानीको अभाव, प्रदूषण जस्ता समस्याबाट पनि उत्तिकै प्रभावित छन् । 

यो भिडियोमा हामी सन् २०२५ को जनसंख्याका आधारमा विश्वका १० ठूला शहरका बारेमा जानकारी दिनेछौं । 

१. टोकियो 

विश्वको सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको शहर हो, जापानको टोकियो । यो शहर जापानको राजधानी शहर पनि हो । टोकियोको सन् २०२५ को जनसंख्या ३ करोड ७० लाख ३६ हजार हो । तर यहाँको जनसंख्या गत वर्ष भन्दा करिब ७८ हजारले घटेको छ । सिंगो जापान जनसंख्या घट्ने समस्याले प्रताडित भइरहेका बेला टोकियो पनि अछुतो रहेन । 

टोकियो जापानको राजनीतिक, आर्थिक र सांस्कृतिक केन्द्र पनि हो । टोकियोको जनसंख्या अमेरिकाको न्यूयोर्कको जनसंख्याको करिब दोब्बर छ । यहाँको जनघनत्व प्रति वर्ग किलोमिटर १३ हजार भन्दा बढी छ । जनसंख्या अत्यधिक भएका कारण यहाँ बसोबासका लागि घर तथा फ्ल्याट पाउन उत्तिकै समस्या छ । यहाँ साना साना अपार्टमेन्टहरुको माग धेरै छ । 

टोकियोको सडक जतिसुकै बेला पनि ब्यस्त रहन्छ । सार्वजनिक यातायात पनि यहाँ जहिले भरिभराउ हुन्छन् । 

२. दिल्ली 

विश्वको धेरै जनसंख्या भएको शहरको दोस्रो नम्बरमा भारतको राजधानी दिल्ली रहेको छ । यहाँको जनसंख्या ३ करोड ४६ लाख ६५ हजार रहेको छ । तीब्र शहरीकरण, बढ्दो बसाइँसराइ र शहरको फैलावट पनि बढ्दै गएका कारण दिल्ली दिनानुदिन ठूलो हुँदै गइरहेको छ । 

दिल्ली भारतको राजनीतिक, आर्थिक, शैक्षिक र यातायातको पनि हब हो । यो शहर करिब दुई हजार वर्ष पुरानो मानिन्छ । पुरानो शहर भएका कारण यहाँका धेरै पूर्वाधारहरु जीर्ण भइसकेका छन् । 

व्यक्तिगत घरहरु पनि यहाँ धेरै पुराना छन् । यहाँका करिब ५० प्रतिशत जनसंख्या कमजोर गुणस्तर भएका घरमा बस्ने गरेको अनुमान छ । दिल्लीको मुख्य समस्या सरसफाइ र प्रदूषण हो । हरेक वर्ष हिउँदमा यहाँको वायुमण्डल अत्यधिक प्रदूषित हुने गरेको छ । 

३. सांघाई 

विश्वको धेरै जनसंख्या रहेको शहरको तेस्रो स्थानमा छ, चीनको सांघाइ । यहाँको जनसंख्या ३ करोड ४ लाख ८२ हजार रहेको छ । सांघाई शहरलाई चीनको राजधानी बेइजिङपछिको ठूलो शहर मानिन्छ, तर जनसंख्यामा भने बेइजिङ भन्दा पनि अगाडि छ ।

सांघाइ चीनको मात्र नभइ विश्वकै ब्यापारिक हब पनि मानिन्छ । हवाइ यातायात, सामुद्रिक गतिविधि, अन्तर्राष्ट्रिय कर्पोरेट हाउसहरुको उपस्थिति र जनसंख्या सबै कारणले सांघाइ पूर्वी एसियाकै आर्थिक पावरहाउस हो । 

कुनै समय सांघाइ माझीहरुको बसोबास रहेको गाउँ थियो । तर यसको लोकेसनका कारण छिटो विकास भयो । यो शहर इस्ट चाइना सी र याङ्जी नदीको किनारमा अवस्थित छ । सांघाइको ५.५ किलोमिटर लामो सडक लण्डनको अक्सफोर्ड स्ट्रिट र पेरिसको च्याम्प्स एलिसीजस्तै विश्वको सबैभन्दा ब्यस्त व्यवसायिक क्षेत्र मानिन्छ । यहाँ दैनिक १० लाख मानिसहरुले सपिङ गर्ने दाबी गरिएको छ । 

४. ढाका 

बाङ्लादेशको राजधानी ढाका जनसंख्याको आधारमा विश्वको चौथो ठूलो शहर हो । यहाँको जनसंख्या २ करोड ४६ लाख ५२ हजार ९०० रहेको छ । ढाका विश्वमै तीब्र गतिमा विकास भएको शहरमा पर्छ । बाङ्लादेशको ग्रामीण क्षेत्रबाट ढाकामा बसाइँसराइ अत्यधिक बढिरहेको छ ।

देशको राजनीतिक तथा आर्थिक केन्द्र भएका कारण पनि बसाइसराइ तिब्र भएको हो । यो शहर गंगा र ब्रम्हपुत्र नदीको किनारमा पर्छ । यहाँको आर्थिक गतिविधिलाई गार्मेन्ट उद्योगले बढी चलायमान बनाएको छ । 

५. कायरो 

अफ्रिकी देश इजिप्टको राजधानी कायरो विश्वको पाँचौ धेरै जनसंख्या भएको शहर हो । यहाँको जनसंख्या २ करोड ३० लाख ७४ हजार रहेको छ । कायरो अफ्रिका महादेशकै ठूलो शहर हो ।

यो इजिप्टको राजनीतिक, प्रशासनिक, आर्थिक र साँस्कृतिक केन्द्र पनि हो । नाइल नदीको किनारमा रहेको यो शहर अफ्रिकाकै प्रभावशाली शहर हो । कायरोमा इजिप्टको कुल जनसंख्याको ११ प्रतिशत मानिस बसोबास गर्छन् । 

६. साओ पाओलो 

ब्राजिलको साओपाओलो जनसंख्याको आधारमा विश्वकै छैटौं ठूलो शहर हो । यहाँको कुल जनसंख्या २ करोड २९ लाख ९० हजार रहेको छ । यो शहर विश्वमै धेरै जनघनत्व भएको शहरमा पर्छ र यो ब्राजिलको आर्थिक केन्द्र पनि हो । यो शहरले ब्राजिलका मात्र होइन, देश बाहिरका मानिसहरुलाई पनि उत्तिकै आकर्षित गरिरहेको छ । 

कुनै बेला धेरै गरिबहरुको बस्ती रहेको साओपाओलो अहिले धनीहरुको शहर बनेको छ । साओपाओलोमा पानीको समस्या भने धेरै छ । यहाँ पानीको मुहान निकै थोरै छ । पछिल्लो समय यहाँ अपराधका घटना कम हुँदै गएको छ भने हावाको गुणस्तर पनि सुधार भएको छ । त्यसैले यो बसोबासयोग्य शहरको रुपमा विकास हुँदै गएको छ । 

७. मेक्सिको सिटी 

मेक्सिकोको मेक्सिको सिटी जनसंख्याको आधारमा विश्वको सातौं ठूलो शहर हो । यहाँको जनसंख्या २ करोड २७ लाख ५२ हजार रहेको छ । यो शहर मेक्सिकोको राजनीतिक, आर्थिक र साँस्कृतिक केन्द्र हो ।

मेक्सिको सिटी २२ सय ४० मिटर उचाइमा रहेको ठूलो उपत्यकामा रहेको छ । यो शहरको जनसंख्या वृद्धिदर धेरै नै अचम्मको छ । सन् १९०० मा यहाँको जनसंख्या ५ लाख मात्र थियो । तर अवसरको खोजी गर्दै ग्रामीण क्षेत्रबाट आउने मानिसहरुका कारण १९७० मा यहाँको जनसंख्या ९० लाख पुग्यो । त्यसपछि त झन् तिबै्र गतिमा बढेको देखिन्छ । 

८. बेइजिङ 

धेरै जनसंख्या भएको शहरमा चीनको राजधानी बेइजिङ विश्वको आठौं स्थानमा छ ।  यहाँको जनसंख्या २ करोड २५ लाख ९६ हजार रहेको छ । यहाँको जनघनत्व प्रति वर्ग किलोमिटरमा ४६ सय जना रहेको छ ।

चीनको राजधानी भएकाले राजनीतिक र प्रशासनिक केन्द्र पनि हो । चीनका धेरै सरकारी कार्यालय, ऐतिहासिक क्षेत्रहरु पनि यहाँ रहेका छन् । 

बेइजिङ चीनको पुरानो शहर पनि हो । पछिल्लो समय त यो धेरै अर्बपतिको शहरका रुपमा पनि चिनिन थालेको छ । तर बेइजिङमा बढ्दो औद्योगिक प्रदूषण चिन्ताको विषय बनेको छ । 

९. मुम्बई 

विश्वको नवौं धेरै जनसंख्या भएको शहर हो, भारतको मुम्बई । यहाँको जनसंख्या २ करोड २० लाख ८९ हजार रहेको छ । यसलाई भारतको आर्थिक राजधानी पनि भनिन्छ । 

मुम्बई उद्योग, वित्तीय संस्था, मिडिया र मनोरञ्जन क्षेत्रको हब नै मानिन्छ । भारतीय फिल्म इन्ड्रस्ट्री बलिउडको केन्द्र पनि यही शहर हो । मुम्बई आर्थिक सम्भावना उच्च भएको क्षेत्र भएकाले भारत मात्र होइन, भारत बाहिरबाट पनि यहाँ आउने क्रम बढिरहेको छ । 

तर बढ्दो प्रदूषण यहाँको टाउको दुखाइको विषय बनेको छ । सरसफाइ तथा आवासको समस्या उस्तै छ । मुम्बइका सडक विश्वकै व्यस्त मानिन्छन् । उच्च क्षमताको यातायात पूर्वाधार नभएका कारण यहाँ जामले असाध्यै सताउँछ । 

१० .ओसाका 

जापानको ओसाका जनसंख्याका आधारमा विश्वको दशौं ठूलो शहर हो । यहाँको जनसंख्या १ करोड ८९ लाख २१ हजार रहेको छ । जापानमा भने ओसाका तेस्रो ठूलो शहर हो । फुड कल्चर र आधुनिक आर्किटेक्चरका लागि ओसाका प्रख्यात छ । यही कारण यहाँ पर्यटकहरु धेरै आउँछन् । ओसाकाको मेट्रो रेलमा एक वर्षमा ९० करोड मानिस आवतजावत गर्छन् । 

यहाँको सडक अत्यन्तै व्यस्त र धेरै जाम हुनेमा पर्छ । यहाँ बसोबासका लागि घर पाउन पनि मुश्किल पर्छ । ओसाका जापानको म्यानुफ्याक्चरिङ उद्योगको हब पनि हो । सामुद्रिक गतिविधि र उद्योगहरु धेरै भएका कारण यहाँ आर्थिक गतिविधि पनि अत्यधिक हुन्छ ।